Phòng Ngừa Bệnh Xơ Gan

1. Bệnh xơ gan là gì?

Xơ gan là một bệnh của gan mà trong đó tế bào bình thường được thay thế bởi mô xơ. Ðiều này dẫn đến suy gan thể hiện qua các chức năng bình thường của nó.

2. Nguyên nhân dẫn đến xơ gan

Các nguyên nhân hay gặp nhất gây xơ gan gồm:

• Nghiện rượu
• Viêm gan virus B và C mạn tính
• Viêm gan tự miễn
• Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu
• Một số bệnh di truyền như bệnh Wilson, bệnh nhiễm sắc tố sắt mô di truyền, bệnh xơ nang, thiếu alpha-1-antitrypsin
• Tắc hoặc viêm đường mật.
• Tiếp xúc dài ngày với chất độc.

Người bị bệnh gan phải biết những điều sau

• 5 triệu chứng thường gặp khi bị viêm gan B mãn tính
• Một vài lời khuyên cho người bị nhiễm virus viêm gan B
• Biện pháp phòng ngừa nhiễm bệnh viêm gan siêu vi B
• Thuốc hỗ trợ điều trị ung thư gan được hàng ngàn bệnh nhân tin dùng

3. Triệu chứng của bệnh xơ gan

Giai đoạn đầu bệnh có thể không biểu hiện bất kì dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Nhưng khi mô sẹo ngày càng thay thế mô lành và chức năng gan bị giảm sút, một số triệu chứng sau có thể xuất hiện:

• Chán ăn
• Sút cân
• Buồn nôn
• Xuất hiện các sao mạch hoặc xuất huyết dưới da
• Mệt mỏi
• Vàng da vàng mắt, nước tiểu sẫm màu
• Chảy máu từ các tính mạch bị ứ máu ở thực quản hoặc ruột
• Giảm ham muốn tình dục
• Có dịch trong ổ bụng (ascites)
• Ngứa bàn tay, bàn chân và cuối cùng là ngứa toàn cơ thể, phù chi dưới
• Các vẫn đề về tâm thần như lú lẫn, hay quên hoặc khó tập trung (bệnh não gan)

4. Biến chứng của bệnh xơ gan

Xơ gan có nhiều biến chứng và bệnh nhân thường tử vong vì các biến chứng này.

• Nôn ra máu và đi ngoài phân đen: Do vỡ tĩnh mạch thực quản, tĩnh mạch dạ dày. Thường chảy máu nặng, hay tái phát và tỷ lệ tử vong cao. Khi có chảy máu, bệnh nhân cần được nội soi cầm máu bằng thắt các búi giãn tĩnh mạch thực quản bằng vòng cao su, tiêm chất gây xơ qua máy nội soi dạ dày ống mềm kết hợp với điều trị nội khoa.
• Hôn mê gan: Thường xảy ra sau các yếu tố thuận lợi như nôn ra máu, nhiễm khuẩn… nhưng thường tử vong.
• Bệnh nhân rất dễ nhiễm trùng như nhiễm khuẩn dịch cổ trướng, viêm phổi, lao phổi làm cho xơ gan nặng lên.
• Xơ gan là một trong những nguyên nhân gây ung thư gan: Tỷ lệ bệnh nhân ung thư gan trên gan xơ khá cao.

5. Phòng ngừa bệnh xơ gan

Các biện pháp phòng ngữa xơ gan gồm:

• Thực hiện tốt biện pháp vệ sinh phòng chống lây nhiễm virut viêm gan B, C, D
• Tiêm phòng virut viêm gan B, C, D
• Không uống rượu
• Ăn uống đủ chất
• Phòng chống nhiễm sán lá gan
• Điều trị tốt các bệnh đường mật
• Thận trọng khi dùng các thuốc gây hại cho gan
• Dự phòng và điều trị tốt các bệnh viêm gan cấp và mạn tính
• Duy trì đều đặn kiểm tra gan định kỳ 6-12 tháng/lần

6. Chẩn đoán bệnh xơ gan

Bệnh sử, các triệu chứng hiện tại và những dấu hiệu phát hiện được khi khám bệnh sẽ giúp các bác sĩ nghĩ đến bệnh xơ gan.

Bác sĩ sẽ nghĩ bạn bị xơ gan nếu như bạn có nghiện rượu hoặc dùng chất gây nghiện qua đường tĩnh mạch trước đây hoặc hiện tại:

Bệnh viêm gan đã được chẩn đoán; chảy máu không giải thích được; vàng da, báng bụng (dịch tích tụ bên trong bụng), hoặc bất kỳ những thay đổi nào trong cách cư xử của bạn cũng có thể gợi ý đến một tình trạng xơ gan.

Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn bị xơ gan, bạn cần làm một số xét nghiệm và cho chụp hình ảnh gan

• Xét nghiệm máu gan: Tổn thương gan giải phóng ra một số enzym. Ðo những enzym này có thể giúp xác định liệu bạn có bị tổn thương gan hay không.

• Xét nghiệm bilirubin: Bilirubin, một sắc tố màu vàng đỏ có nguồn gốc từ sự giáng hóa bình thường của hồng cầu, được chuyển hóa ở gan và bài tiết qua nước tiểu. Nhưng trong xơ gan giai đoạn muộn, gan không xử lý được bilirubin, dẫn đến làm tăng nồng độ chất này trong máu

• Siêu âm: đây là xét nghiệm không xâm lấn dùng sóng âm để tạo ra hình ảnh của nhiều nội tạng gồm có gan. Siêu âm không gây đau và thường chỉ mất chưa đến 30 phút. Trong khi bạn nằm trên giường hoặc trên bàn khám, một đầu dò được đặt lên người bạn. Nó phát ra sóng âm được phản hồi từ gan của bạn và chuyển thành hình ảnh trên máy tính.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Xét nghiệm này dùng tia X để tạo ra các hình ảnh cắt ngang qua cơ thể.

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Thay vì tia X, MRI tạo ra hình ảnh bằng sóng vô tuyến và từ trường. Ðôi khi, thuốc cản quang cũng được dùng. Xét nghiệm này có thể mất từ 15 phút tới 1 giờ. Bạn có thể thấy MRI bất tiện hơn CT.

• Ðó là vì bạn sẽ bị nhốt kín trong một ống hẹp và vì máy gây ra tiếng ồn lớn khiến một số người khó chụi.

• Sinh thiết gan: Mặc dù các xét nghiệm khác có thể cung cấp nhiều thông tin lớn về phạm vi và loại tổn thương gan, sinh thiết là cách duy nhất để chẩn đoán xác định xơ gan. Trong thủ thuật này, người ta lấy một mẫu mô gan nhỏ và kiểm tra dưới kính hiển vi. Bác sĩ thường dùng một kim nhỏ sắc để lấy mẫu. Sinh thiết bằng kim là một thủ thuật tương đối đơn giản và chỉ cần gây tê, nhưng bác sĩ của bạn có thể không chọn xét nghiệm này nếu bạn bị bệnh rối loạn chảy máu hoặc cổ chướng nặng. Nguy cơ bao gồm bầm tím, chảy máu và nhiễm trùng.

7. Chữa trị bệnh xơ gan

Thuốc, phẫu thuật:

Điều trị xơ gan còn bù tốt chủ yếu nhằm vào phát hiện sớm các biểu hiện suy tế bào gan. Chế độ ăn cân bằng và tránh rượu là chủ yếu.

• Một chế độ ăn gồm 1g Protein/1kg cân nặng là đủ trừ phi bệnh nhân có suy dinh dưỡng nặng!
• Thêm Methionin hoặc các chất bảo vệ gan vào điều trị là không cần thiết.
• Hạn chế Na, dùng lợi tiểu
• Dùng lactulose, không để bón
• Ngừa xuất huyết tiêu hóa: propranolol ...

Thuốc chống xơ:

• Colchicine
• Corticoids dùng trong viêm gan tự miễn
• Một số thuốc khác đang nghiên cứu: HOE 077

Phẫu thuật: tất cả các phẫu thuật ở bệnh nhân xơ gan đều có nguy cơ cao và tỉ lệ tử vong cao! Tham khảo phân độ Child’s:

• Tử vong 10% ở đô A
• 31% - độ B
• 76% - độ C

Theo Ds Minh Tâm